چهل حدیث عزاداری

اشک حسینی سرمایه شیعه
" قال رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم: ان لقتل الحسین علیه السلام حرارة فى قلوب المؤمنین لا تبرد ابدا."
پیامبراکرم صلى الله علیه و آله و سلم فرمود: براى شهادت حسین علیه السلام، حرارت و گرمایى در دلهاى مؤمنان است که هرگز سرد و خاموش نمى‏شود. (جامع احادیث الشیعه، ج 12، ص556)

عاشورا، روز غم
قال الرضا علیه السلام:" من کان یوم عاشورا یوم مصیبته و حزنه و بکائه جعل الله عزوجل یوم القیامة یوم فرحه و سروره."
امام رضا علیه السلام فرمود: هر کس که عاشورا، روز مصیبت و اندوه و گریه‏ اش باشد، خداوند روز قیامت را براى او روز شادى و سرور قرار مى‏دهد. (بحارالانوار،ج 44، ص284)

محرم، ماه سوگوارى
قال الرضا علیه السلام:" کان ابى اذا دخل شهر المحرم لا یرى ضاحکا و کانت الکابة تغلب علیه حتى یمضى منه عشرة ایام، فاذا کان الیوم العاشر کان ذلک الیوم یوم مصیبته و حزنه و بکائه... "
امام رضا علیه السلام فرمود: هر گاه ماه محرم فرا مى‏رسید، پدرم (موسى بن‏ جعفر علیهماالسلام) دیگر خندان دیده نمى‏شد و غم و افسردگى بر او غلبه مى‏یافت تا آن که ده روز از محرم مى‏گذشت، روز دهم محرم که مى‏شد، آن روز، روز مصیبت و اندوه و گریه پدرم بود. (امالى صدوق، ص 111)

دیده‏هاى خندان
قال رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم:" یا فاطمة! کل عین باکیة یوم القیامة الا عین بکت على مصاب الحسین فانها ضاحکة مستبشرة بنعیم الجنة."
پیامبراکرم صلى الله علیه و آله و سلم فرمود: فاطمه جان! روز قیامت هر چشمى گریان است، مگر چشمى که در مصیبت و عزاى حسین گریسته باشد، که آن چشم در قیامت خندان است و به نعمتهاى بهشتى مژده داده مى‏شود. (بحارالانوار،ج 44، ص293)

سالگرد سوگ حسین (ع)
عن الصادق علیه السلام: "نیح على الحسین بن على سنة فى کل یوم و لیلة و ثلاث سنین من الیوم الذى اصیب فیه."
حضرت صادق علیه السلام فرمود: یک سال تمام، هر شب و روز بر حسین بن على علیه السلام نوحه خوانى شد و سه سال، در روز شهادتش سوگوارى برپا گشت. (بحارالانوار،ج 79، ص102)

بودجه عزادارى
قال الصادق علیه السلام: " قال لى ابى: یا جعفر! اوقف لى من منالى کذا و کذا النوادب تندبنى عشر سنین بمنى ایام منى."
امام صادق علیه السلام مى‏فرماید: پدرم امام باقرعلیه السلام به من فرمود: اى جعفر! از مال خودم فلان مقدار وقف نوحه خوانان کن که به مدت ده سال در «منا» در ایام حج، بر من نوحه خوانى و سوگوارى کنند. (بحارالانوار،ج 46، ص220)

نوحه خوانى سنتى
عن ابى هارون المکفوف قال:"دخلت على ابى عبد الله علیه السلام فقال لى: انشدنى، فأنشدته فقال: لا، کما تنشدون و کما ترثیه عند قبره..."
ابوهارون مکفوف مى‏گوید: خدمت حضرت صادق علیه السلام رسیدم. امام به من فرمود: «برایم شعر بخوان». پس برایش اشعارى خواندم. فرمود: اینطور نه، همان طور که (براى خودتان) شعر خوانى مى‏کنید و همانگونه که نزد قبر حضرت سید الشهدا مرثیه مى‏خوانى. (بحارالانوار،ج 44، ص287)

پاداش شعر گفتن براى حسین علیه السلام
قال الصادق علیه السلام: "ما من احد قال فى الحسین شعرا فبکى و ابکى به الا اوجب الله له الجنة و غفر له."
امام صادق علیه السلام به جعفر بن عفان فرمود: هیچ کس نیست که درباره حسین علیه السلام شعرى بسراید و بگرید و با آن بگریاند مگر آن که خداوند، بهشت را بر او واجب مى‏کند و او را مى‏آمرزد. (رجال شیخ طوسى، ص289)
سرودن براى اهل بیت علیهم السلام
قال الصادق علیه السلام: "من قال فینا بیت شعر بنى الله له بیتا فى الجنة. "
امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس در راه ما و براى ما یک بیت شعر بسراید، خداوند براى او خانه‏اى در بهشت، بنا مى‏کند. (وسائل الشیعه،ج 10، ص467)

اصحاب مدح و مرثیه
قال الصادق علیه السلام: "الحمد لله الذى جعل فى الناس من یفد الینا و یمدحنا و یرثى لنا. "
امام صادق علیه السلام فرمود: خدا را سپاس که در میان مردم، کسانى را قرار داد که به سوى ما مى‏آیند و بر ما وارد مى‏شوند و ما را مدح و مرثیه مى‏گویند. (وسائل الشیعه،ج 10، ص469)

شعر خوانى در ایام عزا
قال الرضا علیه السلام:" یا دعبل! احب ان تنشدنى شعرا فان هذه الایام حزن کانت علینا اهل البیت علیه السلام."
امام رضا علیه السلام به دعبل (شاعراهل بیت) فرمود: اى دعبل! دوست دارم که برایم شعرى بسرایى و بخوانى، چرا که این روزها (ایام عاشورا) روز اندوه و غمى است که بر ما خاندان رفته است. (جامع احادیث الشیعه، ج 12، ص567)

مرثیه، نصرت اهل بیت علیه السلام
عن الرضا علیه السلام:" یا دعبل! ارث الحسین علیه السلام فانت ناصرنا و مادحنا ما دمت حیا فلا تقصر عن نصرنا ما استطعت."
امام رضا علیه السلام فرمود: اى دعبل! براى حسین بن على علیه السلام مرثیه بگو، تو تا زنده‏ اى، یاور و ستایشگر مایى، تا مى‏توانى، از یارى ما کوتاهى مکن. (جامع احادیث الشیعه،ج 12، ص567)

شیعیان همراه و همدل
قال على علیه السلام: "ان الله...اختار لنا شیعة ینصروننا و یفرحون بفرحنا و یحزنون لحزننا."
على علیه السلام فرمود: خداوند براى ما، شیعیان و پیروانى برگزیده است که ما را یارى مى‏کنند، با خوشحالى ما خوشحال مى‏شوند و در اندوه و غم ما، محزون مى‏گردند. (غررالحکم،ج 1، ص235)

کشته اشک
قال الحسین علیه السلام:" انا قتیل العبرة لا یذکرنى مؤمن الا بکى."
حسین بن على علیه السلام فرمود: من کشته اشکم. هیچ مؤمنى مرا یاد نمى‏کند مگر آن که - به خاطر مصیبت هایم- گریه مى‏کند. (بحارالانوار،ج 44، ص279)

یک قطره اشک
قال الحسین علیه السلام: "من دمعت عیناه فینا قطرة بوأه الله عز و جل الجنة."
حسین بن على علیه السلام فرمود: چشمان هر کس که در مصیبتهاى ما قطره‏اى اشک بریزد، خداوند او را در بهشت جاى مى‏دهد. (احقاق الحق،ج 5، ص523)

بهشت، پاداش عزادارى
قال على بن الحسین السجاد علیه السلام: "ایما مؤمن دمعت عیناه لقتل الحسین و من معه حتى یسیل على خدیه بوأه الله فى الجنة غرفا."
امام سجاد علیه السلام فرمود: هر مؤمنى که چشمانش براى کشته شدن حسین بن على علیه السلام و همراهانش اشکبار شود و اشک بر صورتش جارى گردد، خداوند او را در غرفه‏ هاى بهشتى جاى مى‏دهد. (ینابیع الموده، ص429)

به یاد فرزندان فاطمه علیها السلام
قال السجاد علیه السلام: "انى لم اذکر مصرع بنى فاطمة الا خنقتنى لذلک عبرة."
امام سجاد علیه السلام فرمود: من هرگز شهادت فرزندان فاطمه علیها السلام را به یاد نیاوردم، مگر آن که به خاطر آن، چشمانم اشکبار گشت. (بحارالانوار،ج 46، ص109)

سوگوارى در خانه‏ها
قال الباقر علیه السلام: "ثم لیندب الحسین و یبکیه و یأمر من فى داره بالبکاء علیه و یقیم فى داره مصیبته باظهار الجزع علیه و یتلاقون بالبکاء بعضهم بعضا فى البیوت و لیعز بعضهم بعضا بمصاب الحسین علیه السلام."
امام باقرعلیه السلام نسبت به کسانى که در روز عاشورا نمى‏توانند به زیارت آن حضرت بروند، اینگونه دستورعزادارى دادند و فرمودند: برحسین علیه السلام ندبه و عزادارى و گریه کند و به اهل خانه خود دستور دهد که بر او بگریند و در خانه‏ اش با اظهار گریه و ناله بر حسین علیه السلام، مراسم عزادارى بر پا کند و یکدیگر را با گریه و تعزیت و تسلیت گویى در سوگ حسین علیه السلام در خانه‏ هایشان ملاقات کنند. (کامل الزیارات، ص175)

اشک على علیه السلام در سوگ شهداى کربلا
قال الباقر علیه السلام: "مر على بکربلا فى اثنین من اصحابه قال: فلما مر بها ترقرقت عیناه للبکاء ثم قال: هذا مناخ رکابهم و هذا ملقى رحالهم و هیهنا تهراق دماؤهم، طوبى لک من تربة علیک تهراق دماء الأحبة."
امام باقر علیه السلام فرمود: امیرالمؤمنین علیه السلام با دو تن از یارانش از «کربلا» گذرکردند، حضرت، هنگام عبور از آنجا، چشمهایش اشک آلود شد، سپس فرمود: اینجا مرکبهایشان بر زمین مى‏خوابد، اینجا محل بارافکندنشان است و اینجا خونهایشان ریخته مى‏شود، خوشا به حال تو اى خاکى که خون دوستان بر روى تو ریخته مى‏شود! (بحارالانوار،ج 44، ص 258)

اشک، حجاب دوزخ
قال الباقر علیه السلام: "ما من رجل ذکرنا او ذکرنا عنده یخرج من عینیه ماء و لو مثل جناح البعوضة الا بنى الله له بیتا فى الجنة و جعل ذلک الدمع حجابا بینه و بین النار."
امام باقرعلیه السلام پس از شنیدن سروده‏ هاى «کمیت» درباره اهل بیت، گریست و سپس فرمود : هیچ کس نیست که ما را یاد کند، یا نزد او از ما یاد شود و از چشمانش هر چند به اندازه بال پشه‏اى‏ اشک آید، مگر آن که خداوند برایش در بهشت، خانه‏ اى بنا کند و آن اشک را حجاب میان او و آتش دوزخ قرار دهد. (الغدیر،ج 2، ص202)

بیست سال گریه
قال الصادق علیه السلام:" بکى على بن الحسین علیه السلام عشرین سنة و ما وضع بین یدیه طعام الا بکى."
امام صادق علیه السلام فرمود: امام زین العابدین علیه السلام بیست ساله (به یاد عاشورا) گریست و هرگز طعامى پیش روى او نمى‏گذاشتند مگر این که گریه مى‏کرد. (بحارالانوار،ج 46، ص 108)

ادب سوگوارى
قال الصادق علیه السلام: "لما مات ابراهیم بن رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم حملت عین رسول الله بالدموع ثم قال النبى صلى الله علیه و آله و سلم: تدمع العین و یحزن القلب و لا نقول ما یسخط الرب و انا بک یا ابراهیم لمحزونون. "
امام صادق علیه السلام فرمود: چون ابراهیم پسر رسول خدا از دنیا رفت، چشم پیامبر پر از اشک شد. سپس پیامبرفرمود: چشم، اشکبار مى‏شود و دل غمگین مى‏گردد، ولى چیزى نمى‏گوییم که خدا را به خشم آورد، و ما در سوگ تو اى ابراهیم اندوهناکیم. (بحارالانوار،ج 22، ص157)

چشمهاى اشکبار
قال الصادق علیه السلام: "من ذکرنا عنده ففاضت عیناه حرم الله وجهه على النار. "
امام صادق علیه السلام فرمود: نزد هر کس که از ما (و مظلومیت ما) یاد شود و چشمانش پر از اشک گردد، خداوند چهره‏ اش را بر آتش دوزخ حرام مى‏کند. (بحارالانوار،ج 44، ص285)

احیاء خط اهل بیت علیهم السلام
قال الصادق علیه السلام: " تزاوروا و تلاقوا و تذاکروا و احیوا امرنا."
امام صادق علیه السلام فرمود: به زیارت و دیدار یکدیگر بروید، با هم به سخن و مذاکره بنشینید و امر ما را -- سخنان و روش  و مقام امامت ما را- زنده کنید. (بحارالانوار،ج 71، ص352)

مجالس حسینى
قال الصادق علیه السلام للفضیل:"تجلسون و تحدثون؟ فقال: نعم، قال: ان تلک المجالس احبها فأحیوا امرنا، فرحم الله من احیى امرنا."
امام صادق علیه السلام از «فضیل» پرسید: آیا (دور هم) مى‏نشینید و حدیث و سخن مى‏گویید؟ گفت: آرى ‏فرمود: اینگونه مجالس را دوست دارم، پس امر(امامت) ما را زنده بدارید. خداى رحمت کند کسى را که امر و راه ما را احیا کند. (وسائل الشیعه، ج 10، ص392)

اشکهاى ارزشمند
قال الصادق علیه السلام: "..رحم الله دمعتک، اما انک من الذین یعدون من اهل الجزع لنا و الذین یفرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا، اما انک سترى عند موتک حضور آبائى لک... "
امام صادق علیه السلام به «مسمع» که از سوگواران و گریه کنندگان بر عزاى حسینى بود، فرمود: خداى، اشک تو را مورد رحمت قرار دهد. آگاه باش، تو از آنانى که از دلسوختگان ما به شمار مى‏آیند، و از آنانى که با شادى ما شاد مى‏شوند و با اندوه ما غمگین مى‏گردند. آگاه باش! تو هنگام مرگ، شاهد حضور پدرانم بر بالین خویش خواهى بود. (وسائل الشیعه،ج 10، ص397)

دلهاى سوخته
قال الصادق علیه السلام: "اللهم...و ارحم تلک الأعین التى جرت دموعها رحمة لنا و ارحم تلک القلوب التى جزعت و احترقت لنا و ارحم الصرخة التى کانت لنا."
امام صادق علیه السلام بر سجاده خود نشسته و بر زائران و سوگواران اهل بیت، چنین دعا مى‏کرد و مى‏فرمود: خدایا...آن دیدگان را که اشکهایش در راه ترحم وعاطفه بر ما جارى شده و دلهایى را که به خاطر ما نالان گشته و سوخته و آن فریادها و ناله‏ هایى را که در راه ما بوده است، مورد رحمت قرار بده. (بحارالانوار،ج 98، ص8)

گریه بر مظلومیت شیعه
قال الصادق علیه السلام: "من دمعت عینه فینا دمعة لدم سفک لنا او حق لنا نقصناه او عرض انتهک لنا او لأحد من شیعتنا بوأه الله تعالى بها فى الجنة حقبا."
امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس که چشمش در راه ما گریان شود، به خاطر خونى که از ما ریخته شده است، یا حقى که از ما گرفته‏ اند، یا آبرویى که از ما یا یکى از شیعیان ما برده وهتک حرمت کرده‏ اند، خداى متعال به همین سبب، او را در بهشت جاودان، براى ابد جاى مى‏دهد. (امالى شیخ مفید، ص175)

ثواب بى حساب
قال الصادق علیه السلام:" لکل شیى‏ء ثواب الا الدمعة فینا. "
امام صادق علیه السلام فرمود: هر چیزى پاداش و مزدى دارد، مگر اشکى که براى ما ریخته شود - که چیزى با آن برابرى نمى‏کند و مزد بى اندازه دارد-. (جامع احادیث الشیعه،ج 12، ص548)

کوثر و اشک
قال الصادق علیه السلام: "ما من عین بکت لنا الا نعمت بالنظر الى الکوثر و سقیت منه. "
امام صادق علیه السلام فرمود: هیچ چشمى نیست که براى ما بگرید، مگر این که برخوردار از نعمت نگاه به «کوثر» مى‏شود و از آن سیرابش مى‏کنند. (جامع احادیث الشیعه، ج 12، ص554)

گریه آسمان
عن الصادق علیه السلام: "یا زرارة! ان السماء بکت على الحسین اربعین صباحا. "
امام صادق علیه السلام فرمود: اى زراره! آسمان چهل روز، در سوگ حسین بن على علیهما السلام گریه کرد. (جامع احادیث الشیعه،ج 12، ص552)

گریه و اندوه مطلوب
قال الصادق علیه السلام:"کل الجزع و البکاء مکروه سوى الجزع و البکاء على الحسین علیه السلام.
امام صادق علیه السلام فرمود: هر نالیدن و گریه‏ اى مکروه است، مگر ناله و گریه بر حسین علیه السلام. (بحارالانوار،ج 45، ص313)

پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم و گریه بر شهید
قال الصادق علیه السلام: "ان النبى لما جائته وفاة جعفر بن ابى طالب و زید بن حارثة کان اذا دخل بیته کثر بکائه علیهما جدا و یقول: کانا یحدثانى و یؤانسانى فذهبا جمیعا."
امام صادق علیه السلام فرمود: وقتى خبر شهادت جعفر بن ابى طالب و زید بن حارثه به پیامبر خدا رسید، از آن پس هر گاه وارد خانه‏ مى‏شد، بر آن دو شهید به شدت مى‏گریست و مى‏فرمود : آن دو شهید، با من هم سخن و همدم و انیس بودند، و هر دو رفتند! (من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص177)

نفسهاى تسبیح
قال الصادق علیه السلام:"نفس المهموم لظلمنا تسبیح و همه لنا عبادة و کتمان سرنا جهاد فى سبیل الله.ثم قال ابو عبد الله علیه السلام: یجب ان یکتب هذا الحدیث بالذهب."
امام صادق علیه السلام فرمود: نفس کسى که به خاطر مظلومیت ما اندوهگین شود، تسبیح است و اندوهش براى ما،عبادت است و پوشاندن راز ما جهاد در راه خداست. سپس امام صادق علیه السلام افزود: این حدیث را باید با طلا نوشت! (امالى شیخ مفید، ص 338)

فرشتگان سوگوار
قال الصادق علیه السلام: "اربعة الاف ملک عند قبر الحسین علیه السلام شعث غبر یبکونه الى یوم القیامة. "
امام صادق علیه السلام فرمود: چهارهزار فرشته نزد قبر سید الشهدا علیه السلام ژولیده و غبارآلود، تا روز قیامت بر آن حضرت مى‏گریند. (کامل الزیارات، ص 119)

گریه بر حسین علیه السلام
قال الرضا علیه السلام: "یا ابن شبیب! ان کنت باکیا لشى‏ء فابک للحسین بن على بن ابى طالب علیه السلام فانه ذبح کما یذبح الکبش. "
امام رضا علیه السلام به «ریان بن شبیب» فرمود: اى پسر شبیب! اگر بر چیزى گریه مى‏کنى، بر حسین بن على بن ابى طالب علیه السلام گریه کن، چرا که او را مانند گوسفند سر بریدند. (بحارالانوار،ج 44، ص 286)

مجالسى به یاد ائمه علیهم السلام
قال الرضا علیه السلام: "من جلس مجلسا یحیى فیه امرنا لم یمت قلبه یوم تموت القلوب. "
امام رضا علیه السلام فرمود: هر کس در مجلسى بنشیند که در آن، امر (و خط و مرام ما) احیا مى‏شود، دلش در روزى که دلها مى‏میرند، نمى‏میرد. (بحارالانوار، ج 44، ص278)

آثار گریستن بر حسین علیه السلام
قال الرضا علیه السلام: "فعلى مثل الحسین فلیبک الباکون فان البکاء علیه یحط الذنوب العظام. "
امام رضا علیه السلام فرمود: گریه کنندگان باید بر کسى همچون حسین علیه السلام گریه کنند، چرا که گریستن براى او، گناهان بزرگ را فرو مى‏ریزد. ( بحارالانوار، ج 44، ص284)

اشک و آمرزش گناه
قال الرضا علیه السلام: "یابن شبیب! ان بکیت على الحسین علیه السلام حتى تصیر دموعک على خدیک غفر الله لک کل ذنب اذنبته صغیرا کان او کبیرا قلیلا کان او کثیرا. "
امام رضا علیه السلام فرمود: اى پسر شبیب! اگر بر، حسین علیه السلام آن قدر گریه کنى که اشکهایت بر چهره‏ات جارى شود، خداوند همه گناهانت را که مرتکب شده‏ اى مى‏آمرزد، کوچک باشد یا بزرگ، کم باشد یا زیاد. (امالى صدوق، ص112)

همدلى با عترت
قال الرضا علیه السلام: "ان سرک ان تکون معنا فى الدرجات العلى من الجنان فاحزن لحزننا و افرح لفرحنا. "
امام رضا علیه السلام به ریان بن شبیب فرمود: اگر تو را خوشحال مى‏کند که در درجات والاى بهشت با ما باشى، پس در اندوه ما غمگین باش و در شادى ما خوشحال باش. (جامع احادیث الشیعه،ج 12، ص549)

منبع: کتاب چهل حدیث عزادارى- آقای جواد محدثی